Exploitatiehofje uit circa 1870 gelegen achter de hoofdbebouwing van de Koninginnegracht. bekend onder de naam hofje het Javalaantje.

Exploitatiehofjes werden vooral in de tweede helft van de negentiende eeuw gebouwd toen als gevolg van de industriële revolutie grote groepen arbeiders naar de steden trokken. De hofjes werden gebouwd in het centrum en de eerste stadsuitbreidingen buiten de historische binnenstad. Het woord exploitatiehofje zegt het al; de huisjes werden alleen gebouwd om er aan te verdienen. Omdat voor bouwen achter de openbare straat destijds geen vergunning nodig was, zijn deze hofjes veelal te vinden op binnenterreinen waar zij achter de statige woonhuizen aan de straat een verborgen bestaan leiden. De bouw van exploitatiehofjes liep in het begin van de twintigste eeuw snel ten einde.

Hofje het Javalaantje werd rond 1870 gebouwd, waarschijnlijk voor het burgerpersoneel van de Frederikskazerne. Ruim een eeuw lag het verscholen achter de Frederikskazerne aan de Frederikstraat. Toen de kazerne in 1969 werd gesloopt, kwam het in het zicht te liggen, totdat nieuwbouw in de jaren tachtig van de vorige eeuw het leeggekomen gebied weer opvulde. Het hofje dat het Bosje van Repelaer (een restant van het zeventiende-eeuwse landgoed Rosendoorn) doorsnijdt bestaat uit twee rijen woningen van één bouwlaag onder doorlopende zadeldaken in de traditionele bouwwijze van die tijd. De rijen worden afgesloten aan de kant van de straat met twee hoger opgetrokken woningen onder samengestelde kappen. De twee traveeën brede huisjes met voortuintjes ogen vriendelijk door hun witgeschilderde gevels en hun in roeden onderverdeelde ramen. Oorspronkelijk waren de gevels geheel in schoon metselwerk uitgevoerd.

Het hofje het Javalaantje is van architectuurhistorische en cultuutistorische waarde als representatief voorbeeld van een op een binnenterrein gesitueerd negentiende eeuws exploitatiehofje in één van de eerste stadsuitbreidingen buiten het centrum.

NB: De bescherming is beperkt tot het exterieur en de scheidende binnenwanden tussen de woningen.

In 2006 heeft het hofje het Javalaantje de status gemeentelijk monument gekregen. Daar was onderzoek aan vooraf gegaan naar het bouwjaar en de functie van het hofje. Uit dit onderzoek kwam naar voren dat het hofje rond 1870 zou zijn gebouwd, waarschijnlijk om het burgerpersoneel van de Frederikskazerne te huisvesten. In het afgelopen jaar is informatie beschikbaar gekomen die deze conclusies in een nieuw perspectief plaatst. Het hofje blijkt te zijn gebouwd door Gerardus van der Leeuw en consorten. Tussen 1862 en 1866 zijn de eerste 30 huisjes gebouwd. Gerardus van der Leeuw was metselaarspatroon. Hij bouwde de huisjes om te verdienen aan de huurinkomsten. Er wordt niet gesproken over een voorkeur voor een bepaalde groep bewoners. Dit is naar voren gekomen uit de Kronieken van het geslacht van der Leeuw, geschreven door J.L van der Leeuw, kleinzoon van Gerardus van der Leeuw.