Lange Beestenmarkt 49 t/m 85

Hof van Wouw

toon op de kaart
  • Status
    Rijksmonument
  • Monument nr.
    17666
  • Wijk
    Centrum
  • Bouwjaar
    1647
Registerblad 

Hofje van Cornelia van Wouw, gebouwd in 1647, 16 woningen om een binnenplaats, van de straat gescheiden door een muur tussen twee hoger opgetrokken hoekpanden, in het inwendige nog verscheidene onderdelen uit de bouwtijd.

meer weten 
Cornelia van Wouw, de dochter van schepen Cornelis van Wouw, stichtte dit hofje in 1647 voor alleenstaande 'minvermogende' vrouwen van protestants-christelijke huize die hier tegen verminderde huurprijs konden wonen. Zij was ongetrouwd en liet bij haar dood in 1681 haar hele vermogen na aan de stichting. Nog steeds worden de bewoonsters gekozen aan de hand van de regels uit het testament van Cornelia van Wouw. Deze regels laten uitsluitend alleenstaande vrouwen van rond de 50 jaar en ouder toe. Het hofje bestaat uit achttien huisjes rond een binnenplaats. De daken van de huisjes zijn nog net te zien over de muur die het hofje aan de straatzijde afsluit. In het midden daarvan bevindt zich een fraaie classicistische poort die iets hoger dan de muur is en bekroond wordt door een gouden dennenappel, het symbool van gastvrijheid. Een plaquette aan de buitenkant van de poort vermeldt 'Hof van Wouw' en het jaartal 1647. Daarboven is de vrolijk gekleurde zwaan van het wapenschild van Johan Surendael van Wouw, de broer van Cornelia, te zien. De zwaan heeft een gouden bandje om zijn nek als teken dat de familie het recht had om in de buurt zwanen te houden. Het hofje is waarschijnlijk een ontwerp van de Haagse stadsarchitect Bartholomeus van Bassen. Een tekening van het hofje in de regentenkamer is mogelijk van zijn hand. De huisjes zijn vriendelijk, met hun in helderrode baksteen opgetrokken gevels en hun kruiskozijnen met kleine ruitjes en luiken aan weerszijden. De twee huizen waar de muur op aansluit zijn hoger en tonen aan de straatzijde een decoratieve gevel met pilasters en rijk bewerkte frontons met voluten. De frontons zijn net als de poort bekroond door een dennenappel. In het linker (nummer 85) woont het beheerdersechtpaar en het rechter (nummer 49) is het regentenhuis. Wie de regentenkamer op de begane grond binnengaat, waant zich in de zeventiende eeuw. Het plafond bestaat uit originele moer- en kinderbinten en de wand waarachter zich de trap naar boven bevindt, is bekleed met houten panelen. Het fraaie meubilair in het interieur is met liefde gekozen en ingebracht door de huidige regentenfamilie Kamerlingh Onnes. Boven de schouw hangt een portret van de hand van de Haagse schilder Adriaen Hanneman (1601-1671). Het portret is voorzien van een rijk gebeeldhouwde lijst, die gemaakt is door Hanaert. Deze lijst is aan de bovenkant iets ingekort om hem voor de plek passend te maken. Het schilderij toont Cornelia aan een schrijftafel, gekleed in een donkere jurk met een mooie witte kraag en manchetten. Op de achtergrond is nog net een glimp van het hofje te zien. Meer portretten van familieleden van Cornelia sieren de muren. De schouw in zowel de regentenkamer als de woonkamer daarboven wordt gesteund door twee terra cotta pilasters. Ze zijn uit roodbakkende klei vervaardigd en bedoeld als imitatie van de veel duurdere exemplaren van natuursteen. Dergelijke pilasters worden regelmatig aangetroffen in wijken die in het midden van de zeventiende eeuw zijn aangelegd. Waarschijnlijk betreft het een regionaal produkt dat met behulp van houten mallen vervaardigd werd door Otto Reyerszoon Schaick die aan het Groenewegje woonde. In zijn octrooi-aanvraag op de houten vormen uit 1629 wijst hij op de voordelige prijs van de terra cotta pilasters, hoewel ze minder sterk zijn: 'onder de hant genomen hadde houte vormen te maecken dienstig tot stylen ende posten in schoorsteenen, die van ongelyck minder pryse sullen syn, als die geene die uyt steen werden uytgehouwen, ende echter niet soo sterck en syn als dese.' Toen Cornelia een hofje had gesticht wilde haar broer Johan Surendael dat ook. Hij had alleen minder te besteden, dus het werd een piepklein hofje van twee huisjes en een poort, pal naast dat van zijn zus. Dit hofje bestaat niet meer; daarvoor is het hofje van Floris van Dam in de plaats gekomen.
Opname D. Valentijn, 18 augustus 2004.
Opname D. Valentijn, 18 augustus 2004.
Opname D. Valentijn, 18 augustus 2004.
Opname D. Valentijn, 18 augustus 2004.
Achterzijde van de hof gezien vanuit de "Tuin der Hesperiden".
Ingang van het hofje aan de straatkant Lange Beestenmarkt