Doorniksestraat 28

Eerste Nederlandse Buitenschool

toon op de kaart
  • Status
    Gemeentelijk Monument
  • Architect
    Pet, A.
  • Bouwstijl
    Nieuwe Haagse School
  • Wijk
    Belgisch Park
  • Bouwjaar
    1933
Registerblad 

Eerste Nederlandse Buitenschool bestaande uit een in 1913 aangelegd duinterrein naar ontwerp van J.J. Gort en een in de stijl van de Nieuwe Haagse School opgetrokken schoolgebouw en lighal naar ontwerp van A. Pet uit 1933.

Een Buitenschool, gelegen temidden van de natuur, buiten in een bosrijke omgeving in het duin, bood de kinderen de heilzame werking van het milde zeeklimaat. Zo dacht men althans aan het begin van de vorige eeuw. Grote groepen van de bevolking leden aan aandoeningen van de luchtwegen, met name aan de besmettelijke ziekte tuberculose. De nog niet zieke kinderen, de bleekneusjes, werden uit de gezinnen 'opgenomen' op de Buitenschool. De therapie bestond uit bedrust en een verblijf in de gezonde lucht. De Buitenschool aan de Doorniksestraat kent zijn oorsprong in 1905. Herstellingsoord 'De Eerste Nederlandsche Buitenschool' was aanvankelijk als stadsgezondheidskolonie opgericht door de 'Vereniging voor Vacantiekolonies' met een preventieve doelstelling. Het was de eerste buitenschool in Nederland. Kinderen uit sociaal achtergestelde gezinnen gingen zo'n zes weken aansterken aan de zee, teneinde minder bevattelijk te zijn voor ziektes als de gevreesde TBC. Destijds werd gesproken van een verpleging in een soort openluchtschool, maar van een echte school kan dan nog niet worden gesproken. In de eerste jaren stond met name de verpleging centraal, pas later rond 1930 kwamen de schoolbelangen op de eerste plaats.

Het complex aan de Doorniksestraat bestaat uit een sterk geaccidenteerd duinterrein waarin zes open duinklassen zijn gesitueerd. Deze aanleg, naar ontwerp van J.J. Gort dateert uit 1913. In de oorspronkelijke opzet was sprake van een aantal verplaatsbare houten gebouwen, een echt schoolgebouw ontbrak. In de jaren twintig van de vorige eeuw werd besloten de houten opstallen te vervangen door een nieuw schoolgebouw. De hoofdarchitect van de Dienst Gemeentewerken A. Pet maakte hiervoor het ontwerp. In 1933 was het gebouw gereed. Dit in gele baksteen opgetrokken schoolgebouw op langgerekte plattegrond is gelegen aan de noordzijde van het complex. Het kenmerkt zich door een eenvoudige, sobere vormgeving in de stijl van de Nieuwe Haagse School. De architectuur doet sterk denken aan het in diezelfde tijd gebouwde gemeentemuseum van H.P. Berlage. De school bestaat uit een entree, de vroegere kamers van de hoofdmeester en arts alsmede een gang waarlangs vier leslokalen en een gymzaal zijn gesitueerd. Opvallend zijn de in staal uitgevoerde glaspuien in de hoge en lichte lokalen. De puien bezitten grote draaideuren waardoor op eenvoudige wijze over een lage borstwering vanuit het klaslokaal het duin bereikt kan worden. De gang is afgewerkt met geglazuurde tegels en heeft een aantal glas-in-lood ramen met afbeeldingen van planten en dieren. In de buitengevel is een natuurstenen reliƫf opgenomen, voorstellende een bijenkorf omgeven door bloemen en de zon. De oorspronkelijke opzet van een openlucht school komt ook tot uitdrukking in de bij de school mee ontworpen L-vormige lighal, die aan de noordzijde tegen de school is aangebouwd. Circa 1955 is aan de noordzijde aansluitend op de lighal een tweetal lokalen toegevoegd en in de jaren zeventig van de vorige eeuw nogmaals twee lokalen en een keuken.

Het schoolgebouw, de lighal en het aangelegde duinterrein zijn van grote cultuurhistorische waarde als goed bewaard gebleven voorbeeld van een buitenschool. Deze betekenis wordt nog versterkt door het feit dat het de eerste buitenschool in Nederland is. Zeldzaamheidswaarde bezit het complex vanwege de bewaard gebleven opzet van duinklassen in de natuur. De school en lighal bezitten architectuurhistorische waarde vanwege de bijzondere opzet als open luchtschool in de stijl van de Nieuwe Haagse School.

NB. De in de jaren vijftig en zeventig van de vorige eeuw toegevoegde gebouwen aan de noordzijde aansluitend op de lighal zijn van bescherming uitgesloten

Opname D. Valentijn, 27 november 2003.
Opname D. Valentijn, 27 november 2003.
Opname D. Valentijn, 27 november 2003.